[Ikony designu] Eileen Gray – dlaczego świat się zakochał w jej projektach?

Eileen Gray to ikona modernistycznego designu początku XX wieku. Jej życie prywatne było pełne zawirowań, tak samo, jak i kariera. To połączenie sprawiło, że stała się ona inspiracją do stworzenia filmu Cena pragnień. Dlaczego twórczość Eileen Gray jest uznawana za kultową?

Kim była artystka?

Eileen Gray wywodziła się z arystokratycznej rodziny. Przez całe życie była pełna energii i z niezwykłą dbałością podchodziła do każdego projektu. Z kolei jej życie osobiste było pełne zamętu – przeżyła liczne romanse, z czego jeden znacząco wpłynął na resztę jej kariery.

Architekt bez dyplomu i wykształcenia – tak mówiła o sobie sama Gray.

Początki kariery

W 1905 r. pobyt w Londynie stał się dla niej punktem zwrotnym – przez parę tygodni pracowała w warsztacie, w którym zdobyła doświadczenia związane z materiałem, który miał towarzyszyć jej przez najbliższe 20 lat kariery. Chcąc tworzyć ekskluzywne przedmioty codziennego użytki, zaczęła projektować meble z laki.

Pierwsze sukcesy

W 1920 r. Gray zaprojektowała wnętrza znanej w tamtym czasie modystki (kobiety projektującej kapelusze), dzięki czemu jej realizacja miała szansę wstrząsnąć światem wnętrzarstwa. Zdjęcia salonu zachwycały wszystkich krytyków, którzy byli pod wrażeniem połączenia prostoty ze stylem art deco. Ostre linie wnętrz projektantka ociepliła wzorzystymi dywanami i etnicznymi rzeźbami, dzięki czemu wnętrze sprawiało wrażenie luksusowego, a zarazem przytulnego.
 

 

Kultowa willa, która przez wiele lat była owiana tajemnicą

W 1926 roku stworzyła na Lazurowym Wybrzeżu dom, który zyskał miano kultowego i przyniósł jej sławę u schyłku życia. Pod nazwą willi (E-1027) kryły się inicjały kochanków – Eileen Gray i Jeana Badovici. E od imienia projektantki, 10 od dziesiątej litery alfabetu (J od Jean), 2 (B) od Badovici i 7 (G) od Gray. Budynek cechuje niesłychana prostota podkreślona czystymi i silnymi liniami, tak często kojarzonymi z wybrzeżem. Eileen oprócz samego budynku, zaprojektowała również meble do każdego wnętrza. Jak w każdym projekcie, głównym założeniem Gray była funkcjonalność.
 

 
Projektantka uważała, że ten dom powstał dla osoby, która lubi pracę, sport i podejmowanie przyjaciół. Dlatego po rozstaniu z Badovicim już nigdy nie wróciła do E-1027. Twierdziła ona, że jest to dom idealny dla kawalera, i z tej przyczyny dom już od początku był własnością jej kochanka. Po rozstaniu stworzyła dla siebie kolejny dom – tym razem mniejszy, jednak w równym stopniu funkcjonalny.

Nowoczesna architektura jest bezduszna. Nie chodzi o to, by dobrze wyglądała, ale żeby dobrze się w niej czuć – powtarzała Eileen Gray i dodawała – Dom jest muszlą człowieka, jego wyzwoleniem i emanacją.

Spór z wielkim Le Corbusierem

Przez wiele lat uważano, że willa wyszła spod ręki Le Corbusiera, czołowego modernisty. W rzeczywistości w E-1027 był jedynie gościem, który pod nieobecność Gray namalował serię erotycznych murali. Uznała je ona za akt wandalizmu i kazała natychmiast usunąć, jednak niewiele mogła już zdziałać. Prawdopodobnie dlatego Le Corbusier był uważany za architekta domu. Co ciekawe, on sam nigdy nie sprostował, że prawda wygląda nieco inaczej. Gray była z natury osobą wycofaną, skupiała się głównie na tworzeniu projektów, więc nie zabrała ona głosu w tej sprawie. Całej sytuacji nie pomagał fakt, że jej sława znacząco zmalała.
 

 

Kiedy dostrzeżono wizjonerstwo Eileen Gray?

Prawdziwe uznanie dla jej prac nastało dopiero pod koniec życia projektantki. W 1973 r. jej parawan został sprzedany za 36 tysięcy dolarów. Kolekcjonerzy byli zachwyceni tajemniczą twórczynią, przez co ceny jej mebli poszybowały w górę. Twórczość projektantki zaczęła być wystawiana w Ameryce i Londynie. Jednak dopiero po 2 latach od jej śmierci, w Nowym Yorku odbyła się duża prezentacja dorobku Gray. W 2009 r. pod młotek poszedł jej słynny Dragon chair – nietypowy fotel pokryty skórzaną tapicerką i zakończony rzeźbionymi poręczami z drewna na kształt smoka. Fotel został wylicytowany za 21,9 mln euro, a tym samym jego wartość osiągnęła najwyższą kwotę za przedmiot pochodzący z XX wieku.
 

 

Projekty, o których warto wspomnieć

Transat chair był zaprojektowany z myślą o willi E-1027. Jego nazwa odnosi się do podróży parowcem, a tym samym do hamaków, które były umieszczone na tego typu statkach.
 

 
Adjustable Table z kolei został zaprojektowany z myślą o siostrze Gray, która uwielbiała jeść śniadania w łóżku. Stolik Eileen jest małym stolikiem kawowym z podnoszonym blatem, który urzeka prostotą. Wykonany jest on ze szkła hartowanego i chromowanej podstawy.