Czym jest design? Poznaj krótką historię projektowania [vol.6]

W dzisiejszej części cyklu Czym jest design? Poznaj krótką historię projektowania odpowiadamy na pytanie, jak zmieniło się wzornictwo po wybuchu II wojny światowej, i czy w świecie ogarniętym wojną pozostało miejsce na osobistą ekspresję bogacących się społeczeństw?

Ameryka XX wieku, czyli marzenie o miastach przyszłości

Amerykańskie wzornictwo początków XX wieku charakteryzowało się wykorzystaniem elektryczności i opływowymi kształtami urządzeń. Wpływało też na emocje potencjalnych użytkowników, którzy zaczęli pożądać coraz to nowszych modeli sprzętów codziennego użytku. W latach 1939-1940 Amerykanie byli gospodarzami Międzynarodowych Targów w Nowym Jorku. Na stoiskach Miasto Przyszłości (Henry Dreyfuss), Transport przyszłości (Raymond Loewy) i Autostrady i horyzonty (Bel Geddes) projektanci zaprezentowali swoje wizje (dotyczące przede wszystkim nowoczesnych rozwiązań dla transportu):

• nowe drogi i sieci kolejowe,
• opływowe w formie taksówki,
• nowoczesne samochody i ciężarówki,
• model sieci autostrad,
• pojazd w kształcie rakiety
• czy oceaniczny liniowiec.

 

wystawa General Motors podczas Międzynarodowych Targów w Nowym Jorku (1939-1940)

Szybko okazało się, że amerykańscy projektanci będą musieli odłożyć w czasie realizację wielkich planów dla wzornictwa. Dlaczego? Otóż w 1941 roku USA przystąpiły do II wojny światowej.

Jak wojna wpłynęła na wzornictwo?

Wojna sprawiła, że cały ówczesny postęp i marzenia musiały zostać skierowane na wysiłki wojenne. To na wygraniu wojny amerykańskie społeczeństwo musiało skupić się w pierwszej kolejności. Projektanci zaczęli zwracać zaś uwagę nie na osobistą ekspresję odbiorców, ale na zaspokajanie podstawowych ludzkich potrzeb. Wzornictwo:

• przypominało o fundamentalnych wartościach, takich jak życie czy śmierć,
• skupiało się na funkcji komunikacyjnej (przekazywanie społeczeństwu istotnych informacji),
• stało się innowacyjne,
• zmieniło priorytet i zaczęło być dedykowane potrzebom wojny, a większość fabryk produkowało tylko na potrzeby armii,
• było kontrolowane przez państwo i istniało na jego zamówienie.

Propaganda i kamuflaż – dominanty pracy projektantów

Projektanci czasów wojny wykorzystywali swoje umiejętności graficzne do pracy przy ulotkach czy plakatach, stanowiących narzędzie propagandy. Najbardziej znanym w tej dziedzinie był brytyjczyk, Abram Games, który w swych pracach dążył do zszokowania odbiorcy poprzez okrutne przedstawienia społecznych skutków wojny. Szczególnie ciekawe są jego plakaty Blond bomba czy To dziecko znalazło niewypał.
 

To dziecko znalazło niewypał | Abram Games

Napinam sprężynę, a odbiorcy, którzy oglądają plakat muszą tę sprężynę uwolnić – Abram Games

Konieczną działalnością projektantów stało się także projektowanie kamuflażu. Rozwój inwigilacji powietrznej wymusił maskowanie przed wrogiem schronów, składów broni, bunkrów. Projektanci tworzyli czołgi-atrapy,  fałszywe okręty czy budynki, wabiki. Kamuflowane bywały nawet przedmioty codziennego użytku, np. egzemplarze biblii. Do najpopularniejszych kamuflażystów należeli Oliver Messel (scenarzysta) czy Richard Guyatt.
 

Mężczyźni na wojnę, kobiety do fabryk

Mężczyźni, biorący udział w wojnie, pozostawili nie tylko swoje domy, ale także wakaty w fabrykach. Te ostatnie do pracy zaczęły więc werbować kobiety. W 1942 roku powstał słynny do dziś wizerunek Rosie de Riveter, która była symbolem nowego rodzaju kobiet. Kobiet, które w wyniku wojny weszły do świata mężczyzn. Towarzyszący Rosie slogan: „Wykonuj pracę, którą on zostawił” sugerował jednak, że dla kobiet była to sytuacja jedynie tymczasowa – gdy tylko mężczyźni powrócą z wojny do swoich codziennych obowiązków, kobiety znów zajmą się domem.

 

CDN.